FKŻ to najstarsza i największa w Europie prezentacja współczesnej kultury żydowskiej z całego świata, organizowana od 1988 roku; jedno znajwiększych wydarzeń kulturalnych Krakowa i jedno z najbardziej rozpoznawalnych i szanowanych na świecie polskich wydarzeń kulturalnych.
Na początku FKŻ pokazywał wkład Żydów w kulturę polską, ich udział w budowaniu i kształtowaniu państwa polskiego. Jednakże wraz z dojrzewaniem swojej publiczności, wzrostem poziomu wiedzy o polskich Żydach w naszym społeczeństwie, zmieniła się również formuła festiwalu.
FKŻ pokazuje to, co ważne, nowe i znaczące w kulturze żydowskiej Izraela i całej światowej Diaspory żydowskiej, w tym również w Polsce.
FKŻ nie jest festiwalem poświęconym historii, ale przyszłości. 30 000 osób, które co roku przyjeżdża na festiwal może zobaczyć i osobiście doświadczyć, w jak kreatywny sposób kultura żydowska czerpie z wielowiekowej tradycji: pozostając jej wierną, potrafi z nią dyskutować, na nowo ją interpretować, tworzyć zupełnie nowe, nieoczekiwane często połączenia, będąc w ten sposób nie tylko ciągle aktualną i atrakcyjną, ale też wyznaczając nowe trendy w kulturze światowej.
Tegoroczna edycja zaprezentuje taką właśnie kulturę żydowską – dynamiczną, pełną twórczej kontynuacji i dialogu, od tradycyjnej po nowoczesną, przekraczającą granice stereotypowego pojmowania dziedzictwa żydowskiego.
Jednym z tematów, który będzie przewijał się przez cały FKŻ jest kibuc – jako fenomen społeczny, polityczny, architektoniczny, ale też … kulinarny: zarówno w kontekście izraelskim, jak też polskim. Poznamy zarówno relacje byłych i aktualnych
kibucników (Yael Neeman, Alex Dancyg), jak też zewnętrzne spojrzenie na tematykę kibucową (Yuval Yasky, Konstanty Gebert, Kibuc Grochów).
Pokażemy, jak kultura żydowska inspirowała różne subkultury, ale też jak niektóre z nich (np. punk) były absorbowane przez Żydów. Tradycyjnie już nauczymy tańców żydowskich, żydowskiej kuchni, muzyki klezmerskiej, ale też – śpiewu i tańca Żydów z Jemenu i Maroka. Przy okazji festiwalu powstanie też na Kazimierzu kolejny mural – tym razem wykonaniu izraelskiego kolektywu Broken Fingaz.
Różnorodność kultury żydowskiej festiwal najbardziej pokazuje poprzez muzykę – w tym roku również zapraszamy do synagogi Tempel, krakowskich klubów oraz na barki na Wiśle, aby posłuchać zarówno muzyki kantoralnej, jak też jazzu, muzyki klezmerskiej, setów DJ-skich oraz prezentowanej w Polsce chyba po raz pierwszy, a niezwykle popularnej w Izraelu muzyki mizrachi, czyli Żydów pochodzących z krajów muzułmańskich. Jak każdego roku na festiwalowych scenach zaprezentujemy nowe projekty muzyków znanych i cenionych, o światowej sławie, ale FKŻ będzie też miejscem polskich premier!
Po wielu latach powraca na FKŻ wielka diwa pieśni jidysz – Shura Lipovsky ze swoimi najnowszymi kompozycjami z wydanej niedawno po długiej przerwie płyty Vaytinke. Tradycyjny Koncert Kantorów zaprezentuje nowe pokolenie chazzanów z Izraela – debiutujących na scenie festiwalowej, ale znanych już i cenionych na całym świecie. Tradycyjna muzyka klezmerska zabrzmi na FKŻ dzięki zespołowi Tarras Band, który w mistrzowski sposób kontynuuje dzieło genialnego klezmerskiego klarnecisty Davida Tarrasa. Również z tradycyjnym materiałem muzycznym zmierzy się Izraelczyk Daniel Zamir. 50 lat od premiery najsłynniejszego żydowskiego musicalu ? Skrzypka na dachu ? przełoży znane wszystkim szlagiery na język współczesnego jazzu. Na niezwykły wieczór zaprasza również jeden z filarów wytwórni Tzadik Johna Zorna – Erik Friedlander, który zaprezentuje swój solowy projekt Song of the Scribes, a Leopold Kozłowski tradycyjnie już wystąpi wraz ze swoimi przyjaciółmi w koncercie piosenek w jidysz ? zarówno tych tradycyjnych, jak i nowych kompozycji.
Te projekty to prezentacja dziedzictwa aszkenazyjskiego. Jednakże w synagodze Tempel pokażemy również muzyczną kulturę Żydów z innych części świata – głównie z krajów arabskich. Neta Elkayam to wschodząca gwiazda współczesnej izraelskiej sceny muzycznej: nie tylko w piękny sposób odtwarza tradycyjne pieśni Żydów marokańskich, ale też sama komponuje nowe utwory w duchu tradycji Magrebu. Jemenickie korzenie mają trzy siostry Haim, które stworzyły zespół A-WA – pod okiem Tomera Yosefa, znanego z Balkan Beat Box, stworzyły genialny projekt na nowo interpretujący pieśni Żydów jemenickich. Z tą samą tradycją mierzy się również Shai Tsabari, łącząc muzykę Jemenitów z rockiem, funkiem, muzyką psychodeliczną, gospel i bluesem ? jest jednym z najpopularniejszych muzyków w Izraelu ? czas więc na jego polski debiut!
W zupełnie osobnej kategorii lokuje się Sharabi ? najnowszy projekt Franka Londona. Wspólnie z perkusistą Deep Singh, hinduskimi artystami i muzykami sceny jidyszowej, dokonał czegoś, co wydaje się niemożliwe: połączył muzykę klezmerską z punjabi bhangra – efekt jest olśniewający!
Pierwszy weekend FKŻ upłynie pod znakiem kultowego telawiwskiego pop up baru – TEDERu, gromadzącego wokół siebie czołówkę współczesnej młodej, telawiwskiej sceny klubowej. Dwa wieczory i jedno popołudnie nad Wisłą wypełni muzyka polska i izraelska grana z płyt winylowych, elektronika i wszystko to, co płynie z turntabli najlepszych DJów.
Nie zabraknie również kultowego już rejsu barką po Wiśle – tym razem na pokładzie zagra Liron Amram i jego The Panthers – będzie to bliskowschodni rejs wzdłuż bulwarów żydowskiego Kazimierza!
Organizator FKŻ:
Stowarzyszenie Festiwal Kultury Żydowskiej, Józefa 36, 31-056 Kraków
Dyrektor FKŻ:
Janusz Makuch
Termin 24. FKŻ:
27 czerwca ? 6 lipca 2014
Strona FKZ:
www.jewishfestival.pl
Fanpage na FB:
Jewish Culture Festival in Krakow
Szczegółowy program 24. edycji:
http://jewishfestival.pl/piatek-27-czerwca,2014-06-27,100,pd,pl.html
